بررسی شیوع رفتارهای ناسالم کنترل وزن و عوامل پیش بینی کننده آن ها در نوجوانان دختر شهر تهران

نویسندگان: سارا سادات حسینی اسفیدارجانی*، رضا نگارنده، لیلا جانانی

زمینه و هدف: رفتارهای کنترل وزن، استراتژی هایی هستند که برای کاهش وزن یا پیشگیری از افزایش وزن به کار گرفته می شوند و در یک طیف از رفتاهای سالم تا ناسالم قرار دارند. هدف این مطالعه تعیین شیوع رفتارهای ناسالم کنترل وزن و عوامل مرتبط با آن در نوجوانان دختر شهر تهران می باشد.

روش بررسی: این مطالعه مقطعی و جامعه پژوهش شامل دختران نوجوان سال آخر دوره دوم دبیرستان شهر تهران بود. نمونه های پژوهش توسط نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شد. تعداد نمونه ها در این مطالعه 491 نفر و ابزار مطالعه پرسشنامه بود. برای توصیف داده ها از آمار توصیفی و برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری شامل مجذور کای، همبستگی، تی مستقل و رگرسیون لجستیک استفاده شد.

یافته ها: 60/6 درصد نوجوانان  رفتار ناسالم کنترل وزن(Unhealthy weiht control behavior) و 15/8 درصد رفتار بسیار ناسالم کنترل وزن(Extreme weight-control behaviors) داشتند. 17/5 درصد نوجوانان نیز دارای رفتار سالم کنترل وزن(Healthy weiht control behavior) بودند. و از این بین 6/1 درصد افراد هیچ رفتار کنترل وزنی نداشته اند. 74/8 درصد نوجوانان در صدک نرمال شاخص توده بدنی(Body Mass Index[BMI]) بودند. رفتارهای ناسالم کنترل وزن در تمامی سطوح شاخص توده بدنی بیشتر از رفتارهای سالم بود. رفتارهای کنترل وزن با قصد کنترل وزن، تشویق خانواده و همسالان به کاهش وزن، انجام رفتارهای کنترل وزن توسط یکی از اطرافیان، افسردگی و سن ارتباط معنا دار نشان داد. بین شاخص توده بدنی با رضایت از وزن بدن و درک از وزن بدن همبستگی وجود داشت. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد ، اضطراب با نسبت شانس 1/086 تا 8% ریسک انجام رفتارهای ناسالم کنترل وزن را در نوجوانان افزایش می دهد.

نتیجه گیری: با توجه به این که درصد قابل توجهی از نوجوانان رفتارهای ناسالم و بسیار ناسالم کنترل وزن را انجام می دهند و این رفتارها می تواند اثرات بعضا جبران ناپذیر در سلامت این گروه سنی به جا بگذارد به نظر میرسد که بکارگیری روش های آموزشی برای جلوگیری از انجام این رفتارها ضروری به نظر می رسد.

واژه های کلیدی: شیوع، رفتارهای کنترل وزن، عوامل پیش بینی کننده، نوجوانان دختر