بررسی نگرانی‌های مرتبط با ایمن‌سازی کودکان 0-24 ماهه در مادران مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی-درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران

نویسندگان: مرجان دلخوش، رضا نگارنده، الهام قاسمی

چکیده

مقدمه: با کشف داروهای جدید، موفقیت های چشمگیری در کشف و درمان بیماری های عفونی حاصل شده است، ولیکن هنوز این بیماریسلامتی بشر را تهدید می کنند، لذا پیشگیری از بیماری های عفونی هم‌چنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا نقش واکسیناسیون، کلیدی است و در بسیاری از موارد واکسن ها تنها سلاح موثر بشر بر علیه عفونت های خطیر می باشند. بر خلاف آنکه برنامه‌های ایمن سازی موفق، ترس والدین از ابتلای کودکانشان به بیماری های خطرناک و کشنده را از بین برده است، ولیکن نگرانی آن ها را نسبت به سلامت و ایمنی خود واکسن ها افزایش داده است. شناسایی نگرانی های والدین در رابطه با ایمن سازی کودکانشان و عوامل موثر در ایجاد آن ها، می تواند به دکنترل این عوامل از طریق تمرکز بر آن ها و انجام برنامه‌ریزی های بهداشتی و آموزشی مرتبط با آن ها کمک کرده و در نتیجه موجب حفظ سطح بالای پوشش واکسیناسیون در سطح کشوری شود و از بروز بیماری های عفونی در جامعه پیشگیری کند.

روش اجرا: این پژوهش، مطالعه ای از نوع کیفی می باشد. جامعه پژوهش را کلیه مادران کودکان 24-0 ماهه مراجعه کننده به قسمت واکسیناسیون مراکز بهداشتی- درمانی شبکه بهداشت جنوب، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل دادند. نمونه پژوهش نیز شامل 26 نفر از مادرانی بود که دارای معیارهای ورود به این مطالعه، یعنی داشتن حداقل یک فرزند 24-0 ماهه بودند. مراجعین واجد شرایط مراکز بهداشتی- درمانی شبکه بهداشت جنوب، بر اساس اصل حداکثر تنوع (از نظر متغیرهایی نظیر سن، سواد، وضعیت اقتصادی خانوار، و تعداد فرزندان) جهت شرکت در مطالعه انتخاب شدند. در ابتدا محقق پس از معرفی خود به شرکت کنندگان و ذکر هدف از انجام مطالعه و کسب رضایت آگاهانه از واحدهای پژوهش، از مصاحبه انفرادی نیمه ساختاریافته جهت گرد آوری اطلاعات استفاده نمود. داده ها بر اساس روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و به این ترتیب نگرانی های عمده مادران در باره ایمن سازی کودکانشان مشخص گردید.

یافته ها: یافته های مطالعه در قالب 7 طبقه کلی به شرح زیر پدیدار شدند:

1-عوامل ایجاد کننده نگرانی، 2-عوامل تشدید کننده نگرانی، 3- عوامل و راهکارهای کنترل و کاهش نگرانی، 4-موانع اطلاعاتی، آموزشی و ارتباطی، 5- منابع و نیازهای آموزشی و اطلاعاتی، 6- چرایی واکسیناسیون، 7- دلایل آزردگی مادران. در کل از مهمترین دلایل زمینه ساز بروز نگرانی مادران، می توان به ترس آن ها از احتمال بروز عوارض، خصوصا تب و تشنج اشاره نمود. ضمن آنکه مشخص گردید مهمترین منبع اطلاعاتی مادران پیرامون مسایل ایمنسازی، پرسنل مراکز بهداشتی- درمانی بوده اند و هیچگونه موردی از بی اعتمادی مادران نسبت به سیستم بهداشتی و یا پرسنل آن در این مطالعه یافت نشد.

نتیجه گیری: با توجه به اعتماد خانواده ها به سیستم بهداشتی و پرسنل آن، ضروری است که با برقراری ارتباط مناسب با مادران، وقت گذاشتن برای آن ها جهت بررسی نگرانی ها و پاسخ دهی به سوالاتشان در زمینه ایمنسازی و ارائه آموزش های کافی و در خور فهم و سواد مادر، نسبت به حفظ اعتماد مردم به نظام سلامت و حفظ و گسترش سطح پوشش ایمن سازی در جامعه اقدام نمود.

کلمات کلیدی: ایمن‌سازی، نگرانی والدین، تحلیل محتوا