مقایسه تاثیر آموزش خانواده محور و بیمار محور بر پیروی از رژیم درمانی و عوارض حین همودیالیز

نویسندگان: پروانه عسگری، میترا ذوالفقاری، منصوره علی اصغر پور

چکیده

زمینه و هدف پژوهش: امروزه یکی از علل اصلی بیماریزایی و مرگ و میر در بیماران تحت همودیالیز عدم پیروی از برنامه درمانی و عوارض همودیالیز می باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش خانواده محور و بیمار محور بر پیروی از رژیم درمانی و عوارض حین همودیالیز، انجام شد.

روش کار و نمونه های پژوهش: این کارآزمایی بالینی در فاصله خرداد تا آبان 1391 دربخش همودیالیز بیمارستان امام خمینی(ره) و امیر اعلم تهران انجام شد. نمونه های پژوهش 60 بیمار در محدوده سنی 18 تا 65 سال بودند که به طور تصادفی در دو گروه آموزش به بیمار (30 نفر در روزهای زوج)  و آموزش به بیماربه همراه عضو فعال خانواده (30 نفر در روزهای فرد) قرار گرفتند.  دفعات افت فشار خون و کرامپ عضلانی با استفاده از چک لیست مربوطه و میزان پیروی بیماران از برنامه درمانی(در سه حیطه:غذایی، دارویی و حرکتی) با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته به روش خود گزارش دهی، در سه مرحله(قبل از مداخله، هفته دوم و چهارم بعد از مداخله)  بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 16 با آزمون آماری t مستقل انجام شد.

نتایج: قبل از انجام مداخله دو گروه از نظر دفعات افت فشار خون (p=0.91) و کرامپ عضلانی (p=0.50) تفاوت معناداری نداشتند. اما در هفته دوم  و چهارم  پس از مداخله اختلاف معناداری بین دو گروه از لحاظ دفعات افت فشار خون به ترتیب با 0.016 p= و 0.02 p= و دفعات کرامپ عضلانی به ترتیب با0.01 p= و 0.02 p= مشاهده شد. همچنین قبل از انجام مداخله دو گروه از نظر میزان پیروی از برنامه غذایی (p=0.50)، دارویی (p=0.49) و حرکتی (p=0.65) اختلاف معنا داری نداشتند. اما در هفته دوم بعد از مداخله  اختلاف معنا داری بین دو گروه از لحاظ میزان پیروی از برنامه غذایی (p=0.011)، دارویی (p=0.03) و حرکتی (p=0.04) مشاهده شد. در هفته چهارم بعد از مداخله از لحاظ پیروی از برنامه غذایی (p=0.22) و حرکتی (p=0.25) اختلاف معناداری نداشتند اما در پیروی از برنامه دارویی (p=0.001) اختلاف معنادار بین دو گروه مشاهده شد.

نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر توصیه می شود مداخلات آموزشی مربوط به پیروی از برنامه درمانی در بیماران تحت همودیالیز با مشارکت خانواده  ها انجام شود. جهت تداوم آموزش  مداخلاتی جهت اصلاح و تعدیل روشهای زندگی  و پیگیری برنامه های آموزشی پیشنهاد می گردد.

کلمات کلیدی: آموزش خانواده محور، آموزش بیمار محور، پیروی از برنامه درمانی، عوارض حین همودیالیز، بیماران تحت همودیالیز