طراحی و روانسنجی ابزار بومی خودابرازی جنسی زنان

راضیه معصومی*

مقدمه: خودابرازی جنسی نقش مهمی در عملکرد و رضایت جنسی زوجین ایفا می­کند. لازمه سنجش متغیر خودابرازی جنسی زنان در اختیار داشتن ابزاری روا، پایا و کارآمد می­باشد. مروری بر متون نشان می­دهد مروری بر متون نشان می دهد ابزاری با قابلیت تناسب فرهنگی-اجتماعی برای زنان ایرانی در این زمینه وجود ندارد لذا هدف از این پژوهش طراحی و روانسنجی ابزار بومی خودابرازی جنسی زنان بود.

روش کار: این مطالعه از نوع روش شناسی و در سال 1399 انجام شد. در فاز اول خودکارآمدی جنسی زنان ایرانی و ابعاد آن با مرور متون و با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون تبیین و با استفاده از رویکرد قیاسی-استقرایی ۲5 گویه اولیه تدوین شد. در فاز دوم، روانسنجی با بررسی روایی صوری، محتوا، سازه و ملاک و سنجش پایایی با بررسی همسانی درونی و روش آزمون-بازآزمون بررسی شد.

نتایج: خودابرازی جنسی زنان ایرانی بر اساس نتایج فاز اول مطالعه به صورت "صحبت کردن زن درباره روابط جنسی و عوامل موثر بر کمیت و کیفیت " استخراج گردید. ابراز ترجیحات شخصی در رابطه جنسی، گفتگو درباره انتظارات فردی از رابطه جنسی، بیان نگرانی ها و دغدغه های ذهنی پیرامون رابطه جنسی و ابراز احساسات فردی پیرامون رابطه جنسی به عنوان ویژگی های خودابرازی جنسی زنان ایرانی در این فاز از مطالعه تبیین شدند. نتایج ارزیابی روایی صوری توسط کاربران نهایی پرسشنامه بیانگر ارتباط و تناسب گویه‌ها با موضوع مورد پژوهش، درک صحیح آیتم ها توسط پاسخ دهندگان و عدم ابهام و/یا دشواری در درک گویه‌ها بود. در ارزیابی روایی محتوای کیفی، پیشنهاداتی برای اصلاح برخی آیتم ها از سوی پنل متخصصین داده شد که اعمال گردید. شاخص های کمّی روایی محتوا یعنی CVI و CVR نیز به ترتیب 0/95 و 0/79 به دست آمد. نتایج حاصل از بررسی روایی سازه ابزار طراحی شده با اجرای تحلیل عاملی اکتشافی منجر به شناسایی چهار عامل گردید که جمعاً 65/06 درصد از واریانس را تبیین نمودند. این چهار عامل شامل ابراز ترجیحات جنسی و عوامل بهبود دهنده کیفیت رابطه جنسی، ابراز انتظارات جنسی و عوامل مرتبط با آن، ابراز احساسات منفی جنسی و ابراز ترسها و نگرانی های جنسی می باشند. نتایج حاصل از ارزیابی روایی همگرا نشان دهنده ضرایب همبستگی بین نمره کل و ابعاد پرسشنامه طراحی شده با پرسشنامه رضایت جنسی لارسون در محدوده 0/66 تا 0/93 بود. همسانی درونی ابزار با شاخص آلفای کرونباخ برای عوامل شناسایی شده در محدوده 0/95 بدست آمد. نتایج حاصل از بررسی پایایی ابزار به روش آزمون- بازآزمون نشان دهنده سطح مطلوبی از پایایی ابزار 0/001P< معادل 0/95 بود.

نتیجه گیری: یافته های حاصل از بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه 25 سوالی طراحی شده نشان دهنده روایی و پایایی مطلوب ابزار طراحی شده بومی سنجش خودابرازی جنسی ویژه زنان است. لذا استفاده از این پرسشنامه جهت بررسی خود ابرازی جنسی زنان در مطالعات آتی پیشنهاد می­گردد.

کلمات کلیدی: خودابرازی جنسی، زنان، پرسشنامه، روایی، پایایی