بررسی تاثیر آموزش مهارت های ارتباطی به کارکنان بخش مراقبت ­های ویژه بر اضطراب، افسردگی و رضایتمندی خانواده بیماران و اعتماد به نفس کارکنان در برقراری ارتباط موثر

نویسندگان:  معصومه ایمانی پور^*، فرزانه سلمان، زهرا رزاقی

زمینه و هدف: بسیاری از اعضای خانواده بیماران ICU در طول بستری بیمارشان در بخش مراقبت ویژه در معرض خطر مجموعه ای از واکنش های روان­شناختی منفی مانند اضطراب و افسردگی قرار می­گیرند. ازآنجاکه بنابر شواهد موجود، کیفیت نامناسب برقراری ارتباط با اعضای خانواده بیماران در بروز این واکنش ­ها و نارضایتی خانواده بیماران نقش دارد، مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش مهارت­ های ارتباطی به کارکنان بخش مراقبت های ویژه بر اضطراب، افسردگی و رضایتمندی خانواده بیماران و اعتماد به ­نفس کارکنان در برقراری ارتباط موثر انجام شد.

روش: این مطالعه نیمه ­تجربی در سال 1398 در بخش مراقبت ­های ویژه مرکز آموزشی درمانی سیدالشهدا دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. 64 عضو خانواده بیماران بستری در ICU  با نمونه­ گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. گردآوری داده­ ها در دو مقطع زمانی قبل از مداخله آموزشی (گروه کنترل) و بعد از مداخله آموزشی (گروه آزمون) با استفاده از پرسشنامه اضطراب و افسردگی بیمارستانی (HADS) در روز اول و پنجم بستری و پرسشنامه رضایتمندی خانواده از مراقبت های ICU در انتهای روز پنجم بستری بیمار انجام شد. همچنین اعتماد به ­نفس کارکنان در زمینه تعامل با خانواده بیماران قبل و بعد از مداخله آموزشی با استفاده از پرسشنامه اعتماد به ­نفس کارکنان ارزیابی شد. مداخله آموزشی به مدت چهار ماه برای کلیه کارکنان ICU که با خانواده بیماران در تعامل بودند، شامل پزشکان، پرستاران، منشی، کمک پرستاران، نیروهای نگهبانی و خدمات اجرا شد. داده­ ها با استفاده از آزمون­ های آماری من-ویتنی و ویلکاکسون با نرم­ افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزیه تحلیلی قرار گرفتند.

یافته­ ها: میانگین نمره اضطراب (P=0.31) و افسردگی (P=0.09)  عضو خانواده بیماران در گروه کنترل در روز اول بستری بیمار نسبت به روز پنجم اختلاف معناداری نداشت. درحالی­که این مقادیر در گروه آزمون معنی­ دار بود (0.001>P).  یافته­ ها همچنین نشان داد تغییرات نمره اضطراب (P=0.02) و افسردگی (P=0.013) روز اول و پنجم عضو خانواده بیماران در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل، کاهش معنی­ دار داشته است. میانگین نمره رضایتمندی عضو خانواده بیماران در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری داشت (P=0.02).  همچنین سطح اعتماد­به ­نفس کارکنان در حوزه ارتباطات بعد از دوره آموزشی افزایش معنی­ دار داشت (0.001>P).

نتیجه گیری: آموزش جامع مهارت های ارتباطی به کارکنان بخش مراقبت های ویژه منجر به بهبود اعتماد به نفس کارکنان می ­شود که می ­تواند بر عملکرد آنان در ارتباط موثر با خانواده بیمار تاثیر گذاشته و در نتیجه اضطراب و افسردگی خانواده بیماران را کاهش و رضایتمندی آن­ها از ارتباطات را افزایش دهد. لذا پیشنهاد می ­شود در یک هماهنگی بین بخشی تلاش شود کلیه کارکنان حرفه ای و غیرحرفه ای در زمینه نحوه برقراری ارتباط موثر با خانواده بیماران آموزش دیده و توانمند شوند.

کلید واژه ­ها: بخش مراقبت ویژه، خانواده بیمار، ارتباط، اضطراب، افسردگی، رضایتمندی، اعتماد به نفس